Je hoofd leeg mesten
september 18, 2015
Gun jezelf een doel
oktober 2, 2015
Laat alles zien

De gedachte doorsnijden

Foto: Hans Troost

Binnen de Rinzai zen traditie wordt geoefend met de koan. De koan is een vraag van de zen leraar aan de student. Het antwoord kan je niet bedenken. De oplossing, meer een ervaring, moet als het ware uit een ander vaatje komen dan de ratio kan bieden. De achterliggende gedachte bij deze eeuwenoude oefenmethode is dat de leerling in het geven van het antwoord enerzijds naar de leraar toe moet bewegen en anderzijds de eigen denkpatronen tegenkomt en dient te overstijgen. Er doorheen moet zien te breken.

Een simpele vraag als “Wat is de waarde van een emmer zonder bodem?” is niet met logisch redeneren te beantwoorden. Het is ook niet zo dat de leraar de waarheid over die vraag in pacht heeft maar hij of zij heeft wel zijn beste antwoord tot nu toe. De leraar helpt de leerling de eigen vaste waarden en opvattingen in het denken te leren kennen om uiteindelijk bij een andere wijsheid te komen en daarmee zijn gangbare denken door te snijden en af te kappen. Een prachtig vraag en antwoord spel waarbij de verhouding leraar – leerling uitermate spannend kan zijn.

De leraar zal vaak moeten zeggen: “Het is een mooi antwoord maar niet wat ik zoek.” De leerling dient dan de motivatie te vinden om door te gaan met het onderzoek. In dat spel kom je allerlei persoonlijkheidsaspecten van jezelf tegen die een vrij en open onderzoek kunnen dwarsbomen. Weerstand tegen de leraar, faalangst, het niet meer weten en juist dat zo graag willen. Zo leer je jezelf steeds beter kennen.

Het doel bij de koan studie is dat je door je opvattingen en harde opinies los te laten, steeds meer keuzevrijheid gaat ervaren zodat je ook meer en meer verantwoordelijkheid kan nemen voor datgene wat in je leven passeert. Juist daarin gaat de geestkracht schuil; een innerlijke veerkracht om bij tegenwind overeind te kunnen blijven. Kortom, wat is de waarde van een emmer zonder bodem?

Namasté,

Sjaak Ruivenkamp

3 Comments

  1. Hans Troost schreef:

    Prachtig, zo’n koan! Het antwoord kun je inderdaad niet bedenken maar de oplossing daarentegen wel.
    De volgende keer zal deze er vast wel zijn. Misschien niet al te diep over nadenken?

    • Sjaak schreef:

      Om voorbij je normale denken te komen, mag je er volledig induiken. Dus ja, juist wel diep gaan nadenken.

  2. Sabina koster schreef:

    Mooi stuk, heel herkenbaar!
    Ben al een jaar met deze koan bezig! Heel interessant, confronterend, frustrerend, vernieuwend, verhelderend, mooi om mee bezig te zijn……