Vanuit symbiose komen wij ter wereld en vormen met de moeder een twee-eenheid. In de menselijke ontwikkeling is die startpositie zo belangrijk dat daar het hele leven mee ingekleurd kan worden. Het is hard werken om je eigenheid vanuit die symbiotische startpositie terug te vinden. Je ware natuur laten zien aan de wereld waarin jij leeft is niet vanzelfsprekend. Velen blijven hangen in een patroon van gedrag en opvattingen die een rechtstreeks vervolg zijn van deze ontstaansgeschiedenis: de gevoelde afhankelijkheid met het systeem, het gezin, de familie, de cultuur waar je uit voort komt.

Loskomen van dat systeem van herkomst om daarin steeds meer je eigen weg, je eigen waarden te gaan vinden, lijkt op een transformatie. Van rups naar vlinder en dan in menselijke vorm, dat is de weg van de mens.

Symbiose, onze startpositie, is een totale vervloeiing met de ander. Daarvan loskomen vergt het uithouden van de zuigkracht van de ander. De ander doet op haar of zijn manier een appèl op jou met daarin een onderliggende boodschap om verbonden te blijven. Loskomen van de ander en op eigen benen gaan staan is een belangrijke fase in ons leven en om dat te kunnen, hebben we een tolerantie nodig voor de eenzaamheid die dat oplevert.

Deze eenzaamheidstolerantie doet je terugvallen op jezelf. Het beeld wat je van jezelf hebt bepaald voor een groot deel of je die eenzaamheid uit kan houden en op welke wijze je je eigenheid vorm geeft. Binnen de ontwikkeling naar autonomie kom je oude behoeften tegen over waardering, ertoe doen voor de ander, erkenning krijgen en horen dat je er bij hoort. Allemaal aspecten van ons die in meer of mindere mate ons gedrag bepalen. Heb je er veel van nodig dan doet dat iets met je autonomie. Heb je niets nodig van de ander dan doet dat iets met je verbondenheid met de ander; dan is het maken van verbinding met de ander een lastig punt.

Het was Juul Deelder die zei dat de omgeving van de Mens de Medemens was; hiermee drukt hij uit dat volledige autonomie betekent dat je je bewust wordt dat je in die onafhankelijkheid jezelf moet kunnen verbinden met de ander en in die gevoelde afhankelijkheid kan verkeren. Je wordt mens door in de ogen van de ander te kijken. Daar ontmoet je jezelf. In dat kijken naar de ander ligt vervloeiing op de loer; contact blijven houden met wat jij nodig hebt, waar jouw verlangens over gaan, wat je wel en niet wilt, vergt een vermogen om innerlijk te blijven peilen hoe het bij jou zit. Innerlijk contact houden met je grenzen in het contact met de ander en daar ook mee naar buiten treden.

De ZEN training gaat daar nadrukkelijk op in. Het is een aandacht training om steeds beter in staat te zijn jouw eigenheid vorm te geven in de wereld. Binnen de ZEN gebruiken we cryptische zinnen om dat proces te duiden: “toon mij het gezicht voordat uw ouders geboren waren.”  Dit is zo’n voorbeeld van een oproep om je eigenheid te tonen, je autonome gezicht, los van de symbiotische vervloeiing.

Dat proces van loskomen van je wortels om daarna te kiezen wat je van die vorming wilt houden en wat niet, kan alleen in liefde plaats vinden. Als je in boosheid je los hebt gerukt uit die vervloeiing, is het proces van verbondenheid met de ander ook verstoord geraakt. De liefde voor jezelf is de compassie over wie je bent in alle toonaarden, in alle gedaanten. Als de compassie over wie jij bent groeit, komt er ruimte voor de ander en ontstaat er een cirkel om je heen van intimiteit. Het is onze weg om die cirkel van compassie steeds groter te maken zodat het alle mensen omvat. Daar gaat de ZEN training in principe over. Compassie is het doel en de ZEN training een weg er naar toe.

Namasté,

Sjaak Ruivenkamp