Rijdend op de os komt de hoeder thuis.
Er is geen os meer. De hoeder zit alleen, stil
en lijkt te dromen onder de lome druk van de middagzon.
Zweep en touw liggen nutteloos onder het rieten dak.
In de tweede helft van de 19e eeuw ontstond het impressionisme, een schilderkunst die de ervaring, de indruk van een fenomeen probeerde vast te leggen. De schilder moest niet de werkelijkheid weergeven maar de impressie van die werkelijkheid op hem of haar. Dat is een uiterst kwetsbaar en persoonlijke weergaven van jezelf. Als je de schilders van die tijd in hun eerdere fases bekijkt – van Gogh, Monet – zie je dat ze daarvoor zeer natuurgetrouw met veel techniek prachtige schilderijen maakten. Juist het los laten van die technieken bracht hen naar een andere fase waarin zij in staat waren om vrij hun gevoel en beleving weer te geven. Een schilderij kon ook later niet opnieuw gemaakt worden.
De os als wegwijzer is slechts voorlopig. Een onvermijdelijke fase in elk geestelijk leven is het loslaten van de hulpmiddelen. Een buiging maken voor een Boeddha beeld of bij binnenkomst in de Zendo is nietszeggend als er geen intentie is om in elke ontmoeting met de ander het respect en de aandacht uit te drukken. Een beeld krijgt pas echt betekenis als zijn vorm verdwijnt en opgaat in het concrete leven. Zo niet, dan is de plaats van het beeld een afgezonderde ruimte die zich onttrekt aan het alledaagse bestaan.
De overgang maken van idee naar werkelijkheid is een belangrijk subtiel conflict. Om ideeën te realiseren moet men naar ideeën handelen. Het achtvoudige pad van de Boeddha geeft ons die richting. Deze lering is in drie delen te verdelen: De juiste techniek: de juiste concentratie – het juiste bewustzijn – de juiste inspanning; het ethische gedrag: juiste levensonderhoud – juiste handelingen – juiste woorden; de wijsheid: juiste bedoeling – juiste inzicht. De regels van het achtvoudige pad heb ik hier omgedraaid. Vanuit de juiste techniek leer je, train je en hoed je jezelf om makkelijker en diepgaander vanuit een innerlijk kompas te handelen en te spreken. Om daarna de techniek – de hulpmiddelen – los te kunnen laten en zoals een Monet of van Gogh een indruk weer te kunnen geven die eenmalig is, vanuit een juiste bedoeling en een diep inzicht in de essentie van de duizend dingen.
De zen Mens is een naakte mens. Hij staat altijd met lege handen. Hij is een mens zonder naam, titel, rang of stand. Al de woorden van instellingen, leraren zijn slechts vingerwijzingen. Zen is een levende ervaring. Zazen is zitten en vergeten dat je zit – niet omdat je wegdommelt – maar omdat elk streven, elke gerichtheid vanuit een concept is weggevallen.