In de Odyssee van Homerus komt een passage voor waarin de held, Odysseus, op de Middellandse zee vaart en in de nabijheid van Capri bij de drie eilanden geconfronteerd wordt met de sirenen, half godinnen die met hun gezang de zeelieden lokken om ze te pletter te laten slaan op de rotsen. Het zingen is een soort hypnose waaraan je bijna geen weerstand kan bieden. Ze verleidden de toehoorders en; óf ze slaan te pletter op de rotsen óf de godinnen zuigen al hun levenskracht weg.

In ons leven treffen we op talrijke plaatsen en in evenveel situaties prachtige sirenen aan die ons verleiden en een bepaalde kant op lokken. In onze fantasie bestaat ergens tussen onze liefde voor en onze aversie tegen de dingen zoals ze zijn een aangename plaats, waar we blij en tevreden zijn. Dat is het ideaal dat we nastreven, ook al is het een flinterdunne lijn.

Het is onze groep sirenen die een lonkend en wenkend perspectief bieden. Als we in ons leven te ver van dat punt weggaan, voelen we ons ontevreden. We zitten gevangen tussen afkeer van en begeerte naar dingen en situaties; uiteindelijk brengt ons dat geen goed en verliezen we de levenskracht.

Ons leven kent van nature ups en downs en we zouden er niet van moeten staan te kijken dat we goede en slechte momenten hebben. Als we dat gewoon konden accepteren, zouden we niet zoveel problemen voor onszelf creëren. In plaats daarvan beoordelen we elk moment en vormen we onze voorkeuren. We maken het pad erg smal, we trekken onzen eigen flinterdunne lijn tussen tevreden en ontevreden.

We zien de dingen volstrekt verdraaid. We zien de dingen niet in een grotere context, maar vanuit een zelfgericht perspectief. Het valt niet mee om ons perspectief los te laten, de manier waarop we de werkelijkheid zien, omdat het nauw samenhangt met de manier waarop we onszelf zien, met onze identiteit dus.  Als we dat perspectief loslaten, verliezen we ook onze identiteit, of in ieder geval de identiteit die we kennen, en dat vinden we niet leuk.

Erkennen dat de wereld niet is zoals wij hem willen zien, is een belangrijke stap. Lastig omdat onze identiteit ermee verbonden is. Het loslaten van het ego, de persoonlijkheid, het onthechten van het leidende verhaal over wie en wat jij bent is nodig om vrij te zijn van de sirenen die verleiden, verlokken en je in een staat van ontevredenheid brengen, uithollen en je levenskracht doen wegvloeien.

Leven gericht op het gezang van de sirenen geeft je oordelen en voorkeuren, het categoriseert de wereld in een structuur die meer zegt over wie wij zijn dan over de wereld. Vervulling is dan niet mogelijk, steeds weer roepen de sirenen en wordt het spel weer gespeeld.

Deze zelfgerichte perceptie brengt afstand tussen de mensen onderling en doet het hart steeds meer sluiten. Vanuit een defensieve reactie trekken we ons terug, we willen de pijn niet voelen, we beschermen ons hart en worden meer afstandelijk naar elkaar. Uiteindelijk ontstaat een wereld waarin het steeds moeilijker wordt om open en aanwezig te zijn bij de ander, je verbindingskracht is afgenomen en je relatiebekwaamheid wordt minder.

Zazen is als Odysseus, die zich liet vastbinden aan de mast van het schip zodat hij de roep van de sirenen niet kon opvolgen. Zen is het leren kennen van dat zelfgerichte perspectief waarin je je eigen wereld schept, een wereld waar ontevredenheid zomaar gevoeld kan worden.

Namasté,

Sjaak Ruivenkamp