Amor fati: hou van je lot
maart 3, 2020
Zen-virus – deel I
maart 22, 2020
Laat alles zien

De taal als harnas

Met taal kunnen we ons uitdrukken naar de omgeving over wat ons raakt, bindt, overkomt, wat ons bezig houdt, waar we ruzie over hebben.  Maar is dat wel zo? Kunnen wij ons zo uitdrukken met taal dat we precies aangeven waar het over gaat?

In het contact met de ander hebben wij zo onze binnenwereld met daarin de opvattingen, oordelen en niet verwerkte momenten. Dat vertroebelt ongelooflijk ons kijken naar de ander. Datzelfde kijken vertaalt de blik, het beeld in taal.

Als er sprake is van incongruentie – we doen ons in het contact anders voor dan we van binnen voelen, denken en ervaren – is dat bijna altijd ook hoorbaar in de taal. Dat kunnen kleine woordjes zijn, bijzinnen die ogenschijnlijk onbelangrijk zijn, maar een verwijzing zijn naar onze binnenwereld.

En vergeet niet de uitspraak: ”Het is de toon die de muziek maakt. In die zin is onze taal heel vaak een zoekplaatje: de ander moet scherp luisteren om te horen wat feitelijk bedoeld wordt.

Binnen de zen is de taal soms ook een zoekplaatje; zo is er het begrip ‘ware natuur’ waarmee niet bedoeld wordt het tegenovergestelde van onwaar. Een dergelijke dualistische interpretatie suggereert dat zen beoefening een proces is waarin we alle onwaarheid achter ons laten en steeds meer waarheid in pacht krijgen. Zen is juist het beoefenen van het niet-weten, van de twijfel en loslaten van ‘harde waarheden’.

In de taal van zen zit vaak een impliciete boodschap: maak je los van de definities, van het harnas van de taal. Laat je verleiden door de taal losser te gaan ervaren, wekkend en inspirerend.

In zen is een bekend gezegde dat luidt: “Voor je aan zen doet is een berg een berg, begin je met zen, dan is een berg geen berg meer en als je gevorderd ben in zen, dan is een berg weer een berg.” Toch is er in dat proces veel gebeurd.

Een andere mooie uitdaging is deze uitspraak van Eihei Dogen (1200 – 1253), een belangrijke zenmeester:

“De wijze maakt bergen en rivieren
Tot zijn lichaam”

Toch is taal functioneel en bruikbaar. Echter, we zouden het mogen relativeren om in te gaan zien dat we een foto maken van een voortdurende veranderende film. We moeten niet de vergissing maken dat we de foto als de werkelijkheid gaan beschouwen. Blijven zoeken, de waarheid loslaten en weer verder onderzoeken: ZEN.

Namasté,

Sjaak Ruivenkamp

Comments are closed.