Zitten in stilte, zazen, is een belangrijk onderdeel in de training. Mediteren is in die zin de ervaringsgerichte weg voor de Mens om tot Verlichting te komen. Verlichting bereiken kent vele gradaties; natuur, muziek, kunst, de liefde, allemaal aspecten waarin we een korte maar intense verlichting ervaring kunnen hebben. De tijd valt weg en je denken is gestopt, voor even. Een diepere verlichting ervaring maakt je niet tot een ‘heilige’, je gaat alleen anders om met datgene wat op je pad komt. Het Achtvoudige Pad van de Boeddha geeft richting aan onze training. Het gaat over het juiste inzicht, het juiste denken, spreken, handelen met het juiste levensonderhoud; het ene is nodig om het andere tot ontwikkeling te brengen. Dat kan alleen met de juiste inspanning, aandacht en meditatie.

We volgen op dit pad de lessen van zenmeester Baldwin Schreurs; hij heeft een Teisho gegeven in 2018 over de 7 factoren van Verlichting. Vandaag volgen we de tekst van de eerste factor op die weg:

Zenmeester Baldwin Schreurs:
Aandachtigheid         

Meditatie is aandachtig zijn. Helaas worden we niet verlicht wanneer we slapen of duf op ons kussen of bankje zitten dus echt wakker zijn en opmerken wat zich aan ons voordoet is essentieel. De aandacht die hier bedoeld wordt is heel open. Tijdens de meditatie en in ons dagelijks leven is onze aandacht vaak vernauwd tot de wereld in ons hoofd. De Boeddha vergeleek het leven met vernauwde aandacht met slaapwandelen en sprak over verlichting als de ‘ontwaakte’ staat.

Een open aandacht is naast het gewaar zijn van wat zich in ons hoofd voordoet ook gewaar zijn van ons lichaam, en van wat we zien, horen, ruiken, proeven en voelen. Geen wonder dat iemand die echt wakker en gewaar is, ook vaak het gevoel heeft echt te leven.

Opmerkzaamheid oefenen is dan ook het eerste wat we doen wanneer we gaan zitten in meditatie. We worden gewaar van ons lichaam, van onze houding, van het contact dat ons lichaam maakt met de vloer en het bankje of kussen waarop we zitten. We worden gewaar van hoe ons lichaam aanvoelt. En vervolgens worden we gewaar van onze ademhaling en merken op of die rustig is of misschien wat gehaast. Of de ademhaling oppervlakkig is of dat de adem tot onder in de buik komt.

En dan laten we ons gewaarzijn verder uitdijen zonder het gewaarzijn van onszelf als lichaam en geest te verliezen en merken op wat we zien, en horen, en misschien wel ruiken, e.d. We merken alleen maar op wat nu is; we geven geen commentaar op wat we opmerken noch gaan we proberen te veranderen wat we opmerken. Dit is het oefenen in aandacht, niets meer en niets minder.

Dit oefenen in aandacht is natuurlijk iets dat we ook in ons dagelijks leven kunnen doen. Hoe meer we oefenen in aandacht tijdens het werk, thuis, en waar dan ook, hoe aandachtiger we zullen zijn als we gaan zitten in meditatie waardoor we de volgende factor steeds beter kunnen toepassen.