In alle tradities wordt tijdens het mediteren gebruik gemaakt van een bepaalde houding. Deze houding – een rechte rug, de kin iets naar de borst gebogen, de schouders ontspannen en de handen in de schoot ontspannen neergelegd – zorgt ervoor dat we roerloos kunnen zitten terwijl het lichaam in evenwicht blijft.

Als we stil zijn, kunnen we gemakkelijk de veranderende stroom van ervaringen waarnemen: trilling, hartslag, druk, warmte, licht, smaak, beeld en geluid. Wanneer we onze blik ruim een meter voor ons op de grond laten rusten, bemerken we al snel dat onze innerlijke wereld door golven van emoties wordt beheerst. We ervaren opwinding, rusteloosheid of irritaties, verdriet of boosheid en nemen een eindeloze stroom van kritische opmerkingen, oordelen, herinneringen, gedachten over de toekomst, zorgen en ideeën waar.

Zowel de boeddhistische als de westerse psychologie heeft hier een verklaring voor: de geest brengt onze ervaringen onder in de categorieën prettig, onprettig of neutraal.

Als we prettige gevoelens ervaren zijn we geneigd ons daarop te richten en deze te laten voortduren. Onprettig gevoelens worden opgevolgd door pogingen deze te vermijden, we bedenken strategieen, maken ons zorgen en voelen angst en irritatie. Wanneer we ergens neutraal tegenover staan, staan we er niet te lang bij stil en richten onze aandacht op iets anders. We zoeken over het algemeen naar een intensere ervaring die ons een gevoel van opwinding geeft.

Gewaarwordingen veranderen voortdurend: gevoelens komen op en verdwijnen weer, veranderen van intensiteit, samenstelling en plaats.

Het feit dat er absoluut niets is waaraan wij ons kunnen vasthouden, brengt ons op een ongemakkelijke en onbekend terrein. Telkens wanneer wij onze ideeën loslaten, realiseren wij ons opnieuw: wij hebben geen grond om op te staan, niets waarop wij ons kunnen oriënteren en we kunnen ons op geen enkele wijze proberen te verstoppen of ontkomen aan dat wat zich voordoet.

Een gedachte wordt altijd opgevolgd door een emotie; als we te midden van anderen verkeren, zijn die emoties vaak heftiger. Binnen de zen training leren wij onze gedachten niet serieus te nemen omdat ze een illusie zijn. Byron Katie zegt het in haar boeken over The Work heel praktisch: “If you argue with reality, you lose. But only always”. Er is geen ontsnappen aan. Alles wat je niet in je macht hebt, dien je te accepteren. Ons denken is daarin de grootste valkuil.

Namasté,

Sjaak Ruivenkamp

Met dank aan Tara Brach en haar boek:
Het leven liefhebben door acceptatie.