We weten dat door onze geboorte een leven aanvangt vol beperkingen. Dat is genetisch bepaald. We worden als man of vrouw geboren, hebben een bepaalde aanleg voor een ziekte of lichamelijke afwijkingen. Dat leven wordt verder gemoduleerd en geconditioneerd door omstandigheden, specifieke situaties, belangrijke mensen in onze opvoeding en door ons eigen beperkte denken. Het is het vraagstuk van culture versus nature. We weten inmiddels dat binnen ons genetisch materiaal een aantal duizenden gen aspecten een bepaalde expressie kunnen vertonen. We weten dat het leven zoals dat bij ons binnenkomt deze genexpressie kan veranderen. Een ééneiige tweeling kan en dik en mager zijn. De genexpressie voor vetopslag is bij de ene veranderd door omstandigheden en bij de ander is het een normaal pad blijven volgen.
Wat ik hiermee duidelijk hoop te maken is dat wij niet ter wereld zijn gekomen zoals wij nu zijn. In al onze ervaringen schuilt heel vaak angst omdat we niet weten hoe die ervaring gaat aflopen. De biologische ‘drive’ om te overleven is zo sterk dat deze angst nodig is om te overleven. Door koppelingen te maken tussen kenmerken van een eerdere angstige situatie en onze waarneming nu creëren wij een alertheid die ons scherp houdt en ons in staat stelt snel te reageren op situaties die we eerder lijken te hebben meegemaakt en niet willen. De angst wordt geactiveerd en levert een zekere vernauwing op. De vernauwing wordt onderdeel van het zelfbeeld en zo worden we wat timide en onzeker in gezelschap of gaan we voorop in de ‘strijd’ om de onzekerheid over wat gaat komen te doen stoppen…
Joko Beck schrijft hierover in haar boek “Alle dagen Zen”: “Na in onze ontvankelijkheid en openheid aangetast te zijn, nemen we het besluit dat ons zelf de vernauwing van angst is. Ik herzie mijn opvatting van mijzelf en de wereld en kom tot een nieuw beeld van mijzelf; en of dat nieuwe beeld er nu een van onderdanigheid, opstandigheid of terugtrekking is, doet er niet veel toe. Wat er wel toe doet, is mijn blinde besluit dat ik nu mijn vernauwde beeld van mijzelf moet naleven om te kunnen overleven. De fuik van de angst ontstaat niet door de conditionering maar door het besluit over mijzelf dat ik op basis van die conditionering heb genomen. Omdat dat besluit is opgebouwd uit onze gedachten en tot uiting komt in lichamelijke verkrampingen, kan het mijn leraar worden wanneer ik mijzelf ervaar in het huidige moment. Door het waarnemen van gedachten en het ervaren van de lichamelijke verkrampingen (zazen beoefenen) werp ik licht op de fuik van angst.”
Zen helpt je de verkramping en de vernauwing te gaan zien als (niet effectieve) drive om te overleven. Het helpt je met vriendelijkheid te kijken naar al die aspecten binnen jouw persoonlijkheid die losgelaten mogen worden om terug te keren naar je oorspronkelijke natuur.
Namasté,
Sjaak Ruivenkamp