In een eerdere teisho is naar voren gekomen dat emoties vluchtig van aard zijn en de neiging hebben om snel weer te verdwijnen; totdat het denken zich er mee gaat bemoeien. De twee pijlen theorie van de Boeddha geeft aan dat de eerste pijl, zoals pijn, angst, verdriet, altijd deel uit maakt van het leven. Het hoort erbij. De zen boeddhistische zienswijze gaat echter verder: na de eerste pijl en onze waarneming daarvan, gaan we er iets van vinden. De tweede pijl raakt ons vol!

We treffen een situatie aan – de geraaktheid van de 1^e pijl –  die afwijkend is van ons eigen persoonlijke en specifiek normen stelsel.  Dat normatieve stelsel – ons beeld van de wereld – gaat globaal over drie aspecten: dwingende eisen aan ons zelf; dwingende eisen aan anderen (hoe ze met ons om moeten gaan) en tenslotte eisen die gaan over de wereld en of de omstandigheden (je gaat naar een terrasje, het mag eindelijk, en dan gaat het regenen). Een voorbeeld: “We doen ons best op het werk, vinden dat we daar waardering op horen te krijgen, terwijl de leidinggevende doet alsof het normaal is en geen bijzondere erkenning of waardering geeft in de ogen van die persoon.”  Een klacht van vele mensen op het werk wat uiteindelijk de motivatie, het plezier en het werkgedrag gaat beïnvloeden.

De 2^e pijl, onze persoonlijke beleving over dat wat gebeurt, levert een emotie, een vervelend gevoel op. We zijn geïrriteerd, boos, verdrietig, voelen ons machteloos of worden zelf woedend en destructief. De beleving wordt gecreëerd doordat we een beeld hebben over hoe het zou moeten zijn, wat we verwachten en waar we menen ‘normaal’ recht op te hebben. Deze normatieve en dwingende gedachten zijn vaak onbewust en worden door de zintuigelijke waarneming actief.

Eerder hebben we gesproken over een absolute en conceptuele werkelijkheid. Zitten in stilte is ontvankelijk worden voor die absolute werkelijkheid. Soms overvalt die werkelijkheid je en ben je vrij. Echter, mensen hebben houvast en structuur nodig: een conceptuele wereld met daarin ook een normatief stelsel over hoe die werkelijkheid zou moeten zijn. Binnen de vorming van onze persoonlijkheid – in de vroegste leergeschiedenis en daarna de insnijdende gebeurtenissen – delen wij de wereld in en maken daar onze eigen werkelijkheid van. Een ego gericht normatief stelsel van verlangen en afkeer: dat wat er moet zijn en dat wat weg moet blijven. Zo zitten we in onze waarneming gevangen tussen verlangen en afkeer en maken we van alles wat ons bewustzijn binnenkomt een persoonlijk verhaal in relatie met die conceptuele wereld die we ook zelf gemaakt hebben.

Je zelf leren kennen gaat hierover. Weten hoe jij de wereld ingedeeld hebt in jouw wetboek van strafrecht: wie of wat maakt zich wanneer schuldig bij een situatie? De emotie die op kan treden bij een ‘event’ is altijd gebaseerd op twee gedachten: de ene gedachte is een feitelijke constatering terwijl de andere gedachte een (onbewuste) normatieve uitspraak is over die constatering waardoor al dan niet een emotie vrijkomt. Het zijn twee conflicterende gedachten die een interne spanning oproepen waardoor een emotie ontstaat. De sterkte van de interne spanning – de emotie – bepaald de drijfkracht van de emotie.

Altijd maar ‘aan’ staan, iets willen doen of bereiken, maakt je ontvankelijk voor die interne spanning; je vindt altijd wel ergens iets van. Dan is er de kans dat het je normatief stelsel raakt en dan is de kans groot dat je emotioneel wordt en daarmee nog meer ‘aan’ gaat staan. Een negatieve spiraal ontstaat. Twitter is daarvoor ‘the place to be’.  Garantie voor opwinding, verontwaardiging en emotionele verhalen.