De filosoof Peter Sloterdijk gaf aan het begrip mediteren de uitdrukking: “Je hoofd leeg mesten (…)”. Een nogal stevige uitspraak waarin hij probeerde uit te drukken dat in onze geest een voortdurende productiefabriek lijkt te zitten die alsmaar gedachten produceert. Ook gedachten waar je niet zo veel mee kunt of zelfs waar je vanaf zou mogen proberen te komen. Je hoofd leeg mesten; binnen de zen meditatie proberen we voorbij te gaan aan onze gedachten, er observerend naar te kijken om op die manier tot een andere aandacht te komen.

Deze training heeft ook als voordeel dat we onszelf oefenen in het onthechten van die gedachten, er niet meer mee te versmelten. Je hebt dan die gedachte , bent je daar bewust van, maar bent het niet. Er is afstand gekomen tussen de gedachte en jij die er naar kijkt en kiest wat er mee kan en mag gebeuren. Keuzevrijheid! Dat is waar het over gaat. Niet je automatische patronen volgen – gevoed door je gedachten over situaties – maar ruimte creëren en kiezen hoe en wat jij gaat doen. Wetende dat je volgende actie de oorzaak is van toekomstig karma.

Mijn eerste zenmeester, Jeroen Witkam, voormalig abt in het klooster in Zundert, heeft het in zijn boek ‘Zitten in Stilte’ heel mooi beschreven. Hij geeft aan dat willen we ons ‘lijden’ doen stoppen, wij door mogen gaan krijgen dat onze gedachten vooraf gaan aan onze daden en dat juist dat denken het enige is wat we werkelijk kunnen veranderen. Dat denken leent zich ook wel om het te gaan ontleden, de dynamiek erin te gaan ontdekken. Gedachten hebben meestal een structuur van een drietal aspecten:

1. Inhoud ! Er is een inhoud, je denkt ergens aan, het is objectgericht. Het verstand maakt van de wereld die wij waarnemen, een logisch, begrenst en gesloten systeem.
2. Emotie ! De indringendheid van de gedachte wordt veroorzaakt door de emotionele impact. Het is de drijfkracht – de emotie – die ons drijft. Het gaat dan in de basis over afkeer ( dat wil ik niet) of begeerte ( dat wil ik meer en wel nu). Zo hebben we de wereld om ons heen onderverdeeld. Daar waar we neutraal over zijn zit vaak niet in onze gedachten.
3. Oordeel ! Onze opvoeding, rolopvattingen, ervaringen hebben ons denken gevuld met ideeën over hoe het hoort en zou moeten. In ons kijken naar de wereld om ons heen ligt veel en vaak een oordeel verscholen.

Zitten in stilte brengt de innerlijke houding tot stand waarin je deze structuur gaat doorzien. De inzichten die dan ontstaan geven je de kans om met meer keuze vrijheid je leven te leven. De herfst is een periode waarin de natuur zich terugtrekt en los laat wat geen waarde meer heeft. Zou Peter Sloterdijk dat bedoelen als hij ons oproept om meer ons eigen hoofd leeg te gaan mesten?

Namasté,

Sjaak Ruivenkamp