De weg van de mens loopt langs de lijn van symbiose naar autonomie. Je los maken van de vervloeiing met de ander om steeds meer op eigen benen te gaan staan.  Onze leergeschiedenis is daarmee een aaneenschakeling van situaties en ervaringen die getypeerd kunnen worden als een zeer persoonlijk antwoord op het ongemak wat op het ‘pad’ kwam.  Ongemak is zeer persoonlijk en als je het levensverhaal hoort van zeer oude mensen dan hoor je allerlei gestolde ervaringen die naar opvattingen zijn uitgegroeid.

Zo wordt een fysieke ervaring met daarin gevoelens van verlangen en afkeer langzaam een mentaal beeld met (sterke) meningen en normen. Het is uiteindelijk het venster waardoor we naar de wereld kijken. Al onze vensters vormen samen de persoonlijkheid – het ego – daar waar we ‘IK’ tegen zeggen. Het verhaal wat we over die geschiedenis aan onszelf vertellen is tevens het script waarmee we onze rol in de wereld spelen.

Een script is een verzameling patronen van gedrag en beleving, die een snelle route krijgen in de hersenen zodat het reactief ingezet kan worden – zonder nadenken doen we in die situatie zo! De biologie van ons brein is daar ondersteunend in: het waarnemingsproces is uiterst selectief en zoekt eerder naar een bevestiging dan naar een ontkrachting van hetgeen we zo sterk voelen en dachten te weten.  Selectieve perceptie is gericht op herkenning en bevestiging; niet echt wetenschappelijk! De zichzelf waarmakende voorspelling krijgt in ons bestaan een vaste plek. Zo wordt je waarheid steeds bevestigd en daarmee een sterk patroon van gedrag en beleving.

Volwassen worden – autonoom in het leven staan – wil in dit verband niet zeggen dat je in je eigen behoeften kan voorzien (huis, baan) maar gaat meer over het loskomen van dat dwingende en bepalende verhaal over wat jij allemaal hebt meegemaakt en wie je daaruit bent geworden. Gerede twijfel hebben over wie je bent is uiterst behulpzaam in dat proces. De eigen waarheid wat losser beschouwen is een voorwaarde in het volwassen worden. Gaan zien dat je grote gelijk over van alles en nog wat meer een ego behoefte is dan wijsheid.

Het ego – een grote verzameling van gestolde ervaringen die mentaal geworden zijn – geeft jou het beeld over wie jij bent in allerlei situaties. Soms is in een bepaalde context het ego groot en heb je een sterke behoefte om jezelf daar in die context neer te zetten. Dat kan in sport, werk of relaties zijn maar de grond is nog steeds dat het gestolde ervaringen zijn met conclusies van een heel klein kind en daarmee gebaseerd op een volstrekte afhankelijkheid aan de opvoeders. Ook kan het ego heel klein zijn in een andere context en dan laat je niet zien wie jij bent; je wordt klein en tot weinig in staat. Het beperkt je in je handelingsvermogen en leert je eerder hulpeloos te zijn dan actief de situatie naar je hand te zetten.

Een klein of groot ego is niet goed op fout; het is nog steeds een overlevingsverhaal in een bepaalde context uit een periode eerder in je leven. Het verhaal zet je leven vast en zorgt voor verstarring op fysiek vlak maar ook in je denken over wie je bent. Er is liefdevolle verstilling nodig om dat proces te doen keren. Mildheid in het schouwen naar wie jij wezenlijk bent. Je waarheid op afstand zetten en met een vriendelijke innerlijke blik aanschouwen en zien dat het maar een deel van de waarheid is.

Die verstilling en de blik naar binnen richten is meditatie. Gewaar worden wat gaande is en alsmaar weer de vraag stellen: ‘Wat speelt hier werkelijk en wat dien ik te doen?’ Daar gaat leiderschap nemen over. Dat gaan we de komende tijd verkennen en op onszelf betrekken.

Namasté,

Sjaak Ruivenkamp