Leiderschap nemen (3)
september 27, 2020
Leiderschap nemen (5)
oktober 19, 2020
Laat alles zien

Leiderschap nemen (4)

Er wordt gezegd dat Zen een harde meditatie methode is: stil zitten op een kussen, je adem tellen, de aandacht vol concentratie op het eigen lijf gericht, gedachten die opkomen laten voor wat ze zijn – voorbij trekkende wolken aan de hemel – opkomende emoties liefdevol aanschouwen en bij dit alles niets doen, alleen stil zitten, wakker en alert.

Door deze houding leer je steeds beter om in een observerende, schouwende rol te gaan zitten, noem het de meta positie tussen jou en de wereld waarin jij acteert. Op zichzelf is het zitten in stilte op geen enkele wijze heilzaam, het lost niets op, problemen gaan er niet door weg, nare situaties blijven je provoceren en je doet nog steeds onhandig in de interactie met de wereld om je heen.

Vorige week hebben we het gehad over crisissituaties. Heftige omstandigheden waarin al je gehechtheden en automatische gedragspatronen maximaal aangesproken worden. De neiging is dan groot om meer van hetzelfde in te zetten terwijl dat niet werkt. Je oude antwoorden lijken niet meer te werken. Twee vragen kunnen je lucht geven in die specifieke omstandigheid: Wat speelt hier werkelijk en wat dien ik te doen? Het zijn vragen die je voorbij het bekende laten gaan, die je kunnen helpen naar de andere oever te gaan: Gate Gate, Paragate Parasamgate Bodhi Svaha (quote uit de HartSutra).

Het is een oproep om los te laten en open te gaan staan voor iets wat je nog niet kent. Heel praktisch betekent dit dat je een bepaalde mentale lenigheid dient te ontwikkelen om buiten je eigen comfortzone wakker en aanwezig te blijven. Terwijl de angst wellicht door je heen giert, je wanhopig zoekt naar zekerheden en een vorm van controle, merk je dat in dat lege gebied – waar nog geen antwoord is – jij de neiging hebt steeds weer terug te pakken naar het bekende.

Mentale lenigheid is nodig om je eigen beelden, opvattingen en standpunten van enige afstand te kunnen bekijken. Onze neiging is om al die opvattingen en standpunten als de werkelijke wereld te beschouwen. Het is onze waarheid en die waarheid geeft ons hele verhaallijnen over hoe het zit, het geeft ons emoties die gericht zijn op de situatie of de ander en uiteindelijk mondt het uit in een oordeel met daarin vaak ook een veroordeling van de ander of de situatie. Mentale verstarring levert een gevecht op met dat wat is, in welke vorm dan ook.

Zen meditatie is de Yoga voor de geest: de vragen over wat nu werkelijk speelt, wat onder jouw eerste neiging feitelijk steeds het daglicht niet mag zien, is een vraag die je tegen je eigen verstarring aan laat leunen. Alles in je schreeuwt om terug te keren naar je comfortabele houding, je oude opvattingen als waarheid blijven zien. Maar je blijft alert en liefdevol zitten in stilte, je stelt je zelf weer de vraag: wat speelt hier nu werkelijk? Dit innerlijk gesprek moet wel gevoerd worden. In die zin is een spannende of zelfs nare tijd waarin je op dit moment zit, een ‘hulp in vermomming’, een gelegenheid bij uitstek om je te helpen de wereld losser en opener tegemoet te treden, niet vanuit je ‘oude denken’, maar als een nieuwsgierig kind, open en ontvankelijk.

Dit proces van introspectie, dit aanleunen tegen je niet werkende zekerheden, is pijnlijk en hard. Het is het zitten in stilte tijdens de retraite van een paar dagen. Heel je lijf schreeuwt om een andere houding, alles doet zeer en dan, ineens, zonder dat je weet waarom, valt de pijn weg en zit je diep en stevig. Je bent niet vervreemd van je eigen lijf maar voelt nog steeds alles maar de impact op jou is veranderd. Er is een vrede met dat wat er is, een totale acceptatie met daarin een enorme veerkracht om weer op te staan en door te gaan. Ja, Zen is een harde bezigheid die alleen lukt als de mildheid en de liefde voor wie jij zelf bent er mag zijn.

Namasté,

Sjaak Ruivenkamp

Comments are closed.