Shunryu Suzuki kijkt in zijn boek ‘met zen beginnen’, op een bijzondere manier naar de beoefening van zen. “Strikt genomen bestaat er voor een mens geen ander oefening dan zen. Er is geen andere manier van leven dan deze. Zen beoefening is de directe uitdrukking van onze ware natuur. Het ligt in de menselijke natuur om actief te zijn. Zolang we leven doen we dingen. Maar als je denkt: ik ben dit aan het doen, ik moet dit doen, of: ik moet een bijzonder doel bereiken, dan doe je eigenlijk niets.

Wanneer je die gedachte opgeeft, wanneer je nergens meer naar verlangt en niet meer probeert een bijzonder doel te bereiken, dan doe je iets. Als je bij wat je doet geen enkele gedachte hebt aan voordeel, dan doe je iets. In zazen doe je geen dingen om een reden. Je kunt het gevoel hebben dat je iets bijzonders doet, maar in feite is wat je doet gewoon de uitdrukking van je ware natuur; het is de activiteit die je innigste verlangen bevredigt. Maar zolang je denkt dat je zazen beoefent om een reden, is het niet de ware oefening.

Als je deze eenvoudige oefening iedere dag doet, verkrijg je een wonderbaarlijke macht. Zolang je die macht nog niet bezit, is het iets wonderbaarlijks. Maar als je hem eenmaal hebt, is het niets bijzonders. Rozan is beroemd om zijn mistige bergen. Sekko om zijn water. De mensen denken dat het fantastisch is de beroemde bergen te zien, in nevels gehuld, en het water waarvan wordt gezegd dat het zich uitstrekt over de hele aarde. Maar als je erheen gaat, zie je alleen maar water en bergen. Niets bijzonders.

Het is raadselachtig dat verlichting voor mensen die haar niet ervaren hebben zoiets wonderbaarlijks is. Maar als ze verlichting bereikt hebben, is het niets. En tegelijkertijd is het niet niets. Dat is zazen. Vandaar dat je, als je blijft oefenen, steeds vaker iets ontvangt – niets bijzonders, maar toch iets. Je kunt er allerlei namen aangeven, maar voor wie het verkregen heeft, is het niets en is het iets.

Als je blijft oefenen, week in week uit, jaar in jaar uit, verdiept je ervaring zich steeds verder en zal je ervaring alles gaan omvatten wat je in het dagelijks leven doet. Het allerbelangrijkste is iedere gedachte aan voordeel, iedere dualistische gedachte, te laten varen. Met andere woorden: beoefen alleen maar zazen in een bepaalde lichaamshouding. Denk nergens aan. Blijf gewoon op je kussen zitten, zonder iets te verwachten. Uiteindelijk hervind je dan je ware natuur. Dat wil zeggen, je ware natuur hervindt zichzelf.”

Eerder spraken we over een doelloze doelgerichtheid. Zazen gaat nooit over resultaat, kan nooit goed of fout gaan; het is het zitten in stilte met een opgerichtheid die moeilijk en tegelijkertijd ontspannen is. In het zitten ‘om niet’ worden we mens.