Wij hebben de neiging de wereld waar te nemen in allerlei fragmenten; we zien vormen die een onderdeel zijn van onze voorkeuren en afkeren. Het gehele palet aan fragmenten vormt onze persoonlijkheid; het is een wijze van kijken die eigen is aan de mens. In de psychologie noemen we dat selectieve perceptie: je ziet wat je wilt zien en daarin heb je de neiging te herkennen wat je al weet. Binnen de zen streven we naar verlichting maar wat is dat nu eigenlijk en hoezo ‘streven’, je dient toch vrij te zijn van verlangen?

Verlichting betekent het volledig uitblussen van alle verlangens en het loslaten van gedachten over volmaaktheid; Nico Tydeman, schrijft daarover in zijn boekje “Het temmen van de Os”:

“Vorm is leegte en leegte is vorm, zo zegt de Hartsutra. Binnen de wereld zoals wij die kennen – de wereld van vormen, van fragmenten – is het onze taak om tot leegte te geraken; de leegte tegemoet treden in een mateloze intensiteit. Er is slechts intense, intieme omgang met alle dingen. De werkelijkheid wordt gekenmerkt door voortdurende nieuwheid want alles wat ontstaat wordt uitgewist om opnieuw te ontstaan. Het is het zien van de onderlinge omgang.

Leegte betekent niet alleen dat alles bestaat in wederzijdse afhankelijkheid maar dat dingen, situaties en mensen elkaar niet hinderen in dit bestaan. Fundamenteel gezien zij er geen belemmeringen maar slechts oorsprong verwekkende en levens schenkende elementen.

Zen en daarmee verlichting gaat niet over voorspoed, welvaart of geluk. Zen gaat over een bevrijd bestaan. In die zin is alles je ‘woning’. “

Streven naar verlichting is hetzelfde als het wegduwen; het overkomt je als je de stilte in durft te gaan om door je eenzaamheid, door je machteloosheid en door de zinloosheid heen te gaan. Daaraan voorbij ligt de ervaring van eenheid en eindeloosheid… Gaté Gaté Parasamgaté, zoals de Hartsutra aangeeft: voorbij, voorbij, nog voorbij aan het voorbij, leeg worden en stilvallen…

Namasté,

Sjaak Ruivenkamp