Het kan zomaar gebeuren dat je een dag meemaakt waarin je boos, geïrriteerd bent omdat er zich iets voordoet wat je niet wilt maar wel een feitelijk gegeven is. Het veroorzaakt in bepaald opzicht het ‘lijden’, waarin wij als mens soms erg ver door kunnen schieten. In dat ‘lijden’ ontstaat een zekere vorm van verkramping die maakt dat de blik naar wie je zelf bent in die context verandert. Je zou kunnen spreken van een spannende situatie die nog niet door jou geaccepteerd kan worden omdat je in je verlangen iets anders wilt dan wat er is.

Bij spannende situaties wordt de persoonlijkheid geactiveerd en richt zich op een aangeleerd overlevingsmechanisme. Dat is meestal een zeer persoonlijk en uniek stelsel van gedrag: namelijk, in die spannende situaties reageer jij met dit patroon van gedrag.

Er zijn drie hoofdgroepen, noem het strategieën, te onderkennen die wij inzetten om vanuit ons ego te overleven in de betreffende, voor ons spannende, situatie:

• Vermijden: we hebben een groot aantal strategieën geleerd om de situatie te omzeilen, de scherpe kantjes ervan af te halen. Het zijn de mensen die kunnen sussen en op kunnen roepen tot harmonie; snoep meenemen naar het werk en sfeergevoelig zijn; van onderwerp kunnen veranderen om het gesprek een minder gevoelige kant op te laten gaan.
• Onderwerpen: je hebt dan geleerd te voegen, jezelf weg te cijferen en je bovenal af te stemmen op wat de ander nodig heeft. Je hebt daar antennes in ontwikkeld en anticipeert goed op de (verbeeldende) verwachting van de ander. Je houdt je in je hoofd ook veel bezig met de ander en hoe je haar of hem kan dienen om een prettige sfeer te creëren.
• Vechten en Vluchten: de vechters onder ons kunnen bekend staan als zeer assertief, goed opkomend voor zichzelf. De vraag is altijd wat dit gedrag doet met de ander, wat het doet met de relatie met die ander? Voelt die zich nog vrij of wordt het in de relatie wat ongemakkelijk? Het is in essentie de eigen (ego) ik-positie versterken ten koste van de ander. Bij de vluchter gebeurt in zekere zin hetzelfde. Je bent er feitelijk niet meer, en soms dan in aanwezigheid afwezig. Je bent dan soms emotioneel afwezig en afgehaakt.
  
  

Het vergt een enorme beheersing en inzet om je impulsgedrag te doorzien en inzicht te krijgen op basis van welke situaties dit getriggerd wordt. Om in het leven effectief te zijn, is het nodig dat wij leren om stil te worden om daarin te gaan herkennen hoe de dag vast is gaan zitten in ons lijf. Hoe het invloed heeft gepakt op de ademhaling, wat het doet met onze spijsvertering, de hartslag en de ervaren onrust in ons hele lijf. Het fysieke landschap is waard om langzaam doorheen te gaan met je aandacht. Het te leren kennen in alle nuances en inzicht te verwerven hoe de dag vast is gaan zitten in je lijf. Zen meditatie leert je dat landschap te verkennen om uiteindelijk steeds beter te worden in ‘te willen hebben wat er is’.

Namasté,

Sjaak Ruivenkamp