De in 2015 overleden psycholoog Ben Schreurs had als thema dat de zin van het leven schuilgaat in een daad. Hij riep op om ‘hoog spel’ te durven spelen; inzetten op een hoger en intenser leven. Dat brengt wel onzekerheid met zich mee en uiteindelijk loop je het gevaar dat je verliest. In zijn ogen betekende dat de ‘mislukkeling’ ons respect verdient: “Hij heeft ingezet en verloren”.

Een andere opmerkelijke uitspraak komt van de Franse piloot Antoine de Saint-Exupéry. Hij schreef het boekje “De kleine Prins” waarin hij aangaf dat je alleen goed kunt zien als je met je hart kijkt. Zijn veel geciteerde uitspraak gaat over verlangen:

“Als je samen een schip wilt bouwen, moet je de werklui niet opdragen hout te verzamelen, je moet niet het werk verdelen en orders geven. Leer hen in plaats daarvan eerst te verlangen naar de eindeloze zee.”

De afgelopen weken hebben we veel gesproken tijdens de zen meditatie lessen over ‘dansen met het leven’, een innerlijke houding waarin je leert om stil te vallen, een kalme geest realiseert om open te staan voor datgene wat zich aandient. Een houding van liefdevolle aandacht, onthecht van plannen, ideeën, concepten over hoe het moet zijn, en los van je harde opvattingen over jezelf, de ander en de wereld.

De beroemde zenmeester Dogèn Zenji vatte de zen beoefening prachtig samen in de woorden: ’De boeddhageest bestuderen is het zelf bestuderen.’ We zullen dus mogen leren op welke wijze wij in staat zijn om werkelijk met het leven te dansen, de onzekerheden te kunnen trotseren om te gáán voor datgene wat onze ziel werkelijk verlangt. Dat is kijken met het hart, risicovol maar voedend en vitaliserend.

In onze samenleving zijn te veel mensen bezig om vanuit het resultaat te kijken naar wat ze neerzetten ten opzichte van anderen. De vergelijkingsmaatschappij is een ontzielde samenleving, het verlangen is eruit gehaald. Wat overblijft is een prestatiecurve die je opzweept tot nog meer of teleurstelt en je depressief maakt.

Het verlangen naar “de zee”, contact maken met je bezieling, je reden van bestaan, Japanners noemen het IKIGAI, is het vermogen om jezelf te richten en op koers te houden. Een belangrijk gegeven komt uit de Bhagavad gita, een bepalend boek voor het Hindoeïsme:

“Je hebt het recht om te werken, maar geen recht op de resultaten. Sta jezelf nooit toe motivatie te putten uit de vruchten van je werk, precies zoals je ook niet gehecht mag raken aan nietsdoen. Zorg dat je houdt van wat je doet.”

Zen meditatie training gaat over dat zelf leren kennen; het zelf is in die zin een gestolde ervaring uit een verleden waardoor je meer of minder in staat bent om over ‘de zee’ te (durven) dromen. Inzet, vasthoudendheid en discipline is nodig om koers te houden want voordat je het weet ben je heel druk geweest maar is de ziel gaan schimmelen.

Namasté,

Sjaak Ruivenkamp