Het laatste woord van zen
november 3, 2019
Overwinnen of ontlopen
november 17, 2019
Laat alles zien

Je kop leegmaken

Binnen de zen leeft een oud verhaal. Het is een vraag en antwoord spel tussen leerling en meester. De leerling vraagt tijdens het eten van de rijst aan de meester: ”Meester wat is zen? ”De meester antwoord snel en direct: ”Eet je kom leeg en was hem af.”

In dergelijke antwoorden zit altijd meer duiding over de weg van zen dan op het eerste gezicht lijkt. Ook moderne filosofen hebben de neiging om metaforisch te duiden.  De filosoof Peter Sloterdijk gaf aan het begrip mediteren de uitdrukking: “je hoofd leeg mesten (…)”.

Een nogal stevige uitspraak waarin hij probeerde uit te drukken dat in onze geest een voortdurende productiefabriek lijkt te zitten die alsmaar gedachten produceert. Ook gedachten waar je niet zo veel mee kunt of zelfs waar je vanaf zou mogen proberen te komen. Gedachten die je beperken, schade opleveren en in een illusie houden.

Je hoofd leeg mesten; binnen de zen meditatie proberen we voorbij te gaan aan onze gedachten, er observerend naar te kijken om op die manier tot een andere aandacht te komen.

Deze training heeft ook als voordeel dat we onszelf oefenen in het onthechten van die gedachten, er niet meer mee te versmelten. Je hebt een gedachte, bent je daar bewust van, maar bent het niet. Er is afstand gekomen tussen de gedachte en jij die ernaar kijkt en kiest wat er mee kan en mag gebeuren. Keuzevrijheid! Dat is waar het over gaat.

Niet je automatische patronen volgen – gevoed door je gedachten over situaties – maar ruimte creëren en kiezen hoe en wat jij gaat doen. Wetende dat je volgende actie de oorzaak is van toekomstig karma. Een bijkomend voordeel van deze aandacht training is dat je uiteindelijk losser komt te staan ten opzichte van de persoon die je de wereld laat zien als een constante factor. Jij die bent, word jij die nu is.

Mijn eerste zenmeester, Jeroen Witkam, voormalig abt in het klooster in Zundert, heeft het in zijn boek ‘Zitten in Stilte’ heel mooi beschreven. Hij geeft aan dat willen we onze onrust, gejaag, onvrede doen stoppen, wij ons mogen realiseren dat onze gedachten voorafgaan aan onze daden en dat juist dat denken het enige is wat we werkelijk kunnen veranderen.

Zitten in stilte brengt de innerlijke houding tot stand waarin je deze structuur gaat doorzien. De inzichten die dan ontstaan geven je de kans om met meer keuzevrijheid je leven te leven. De herfst is een periode waarin de natuur zich terugtrekt en loslaat wat geen waarde meer heeft. Zou Peter Sloterdijk dat bedoelen als hij ons oproept om meer ons eigen hoofd leeg te gaan mesten?

Namasté,

Sjaak Ruivenkamp

Comments are closed.